Finca's en andere boerenerven op Gran Canaria

Finca Agaete

In december 2015 was ik op bezoek op de Canarische Eilanden (Gran Canaria). Tijdens dit bezoek is me opgevallen dat de landelijke bebouwing totaal anders is als in West-Europa. De reden van deze andere verschijningsvorm zijn het klimaat en de rotsachtige ondergrond.

Op de Canarische Eilanden komen, net als in de rest van Europa, steeds meer boerderijen vrij voor de bewoning door burgers of het gebruik als tweede woning. In sommige situaties zijn dit de stedelingen uit de hoofdstad. Vaker komt het echter voor dat het gaat om mensen van het vaste land zoals Spanjaarden, Duitsers, Fransen, Engelsen en dergelijke.  

Stuwmeer van Soria

De oorspronkelijke landbouwbedrijven zijn kleinschaliger en verbouwen andere producten zoals koffie en bananen. Daarnaast worden experimenten gedaan met andere gewassen zoals tomaten en komkommers in de volle grond. Vaak is de geringe neerslag op deze eilanden een bedreiging voor het succes in de landbouw. Door deze beperkte neerslag zijn er verschillende stuwmeren aangelegd om het regenwater langer vast te houden voor gebruik.

Koffieplantage in Agaete

Tomatenkassen in La Aldea

Agrarische bebouwing Gran Canaria
De agrarische of landelijke bebouwing is door de klimaatomstandigheden anders. Vaak zijn de woning klein met een groot overdekt terras. Men leeft meer buiten. Grote landbouwschuren ontbreken. Het erf gaat vrij snel over in de landbouwgronden of de natuurlijke vegetatie van de omgeving. Siertuinen ontbreken in de doorsnee situaties. De terrassen worden ‘versierd’ met potplanten en klimplanten. 

Wel is er sprake van moestuinen en boomgaarden rondom de erven. Uiteraard worden andere gewassen  geteeld en ander fruitbomen geplant. Opvallend zijn de vele olijven-, citroen-, sinaasappel- en amandelboomgaarden.

Finca’s
Finca is het Spaanse begrip voor stuk agrarische gebied met landbouwgronden, boomgaarden en bossen met daarop een herenboerderij, stallen en woningen voor personeel. De laatste jaren is het begrip finca in trek voor toeristische verblijven. Dit gaat dan met name op voor het Spaanse vasteland, de Balearen, Canarische Eilanden en Latijns Amerika. 

Omdat schaduw een belangrijk gegeven is zijn er veel grote bomen aangeplant rondom de gebouwen. De terrassen  zijn groot omdat het leven zich buiten afspeelt. Ook de terrassen zijn plaatsen waar men in de schaduw wil vertoeven. Naast de bomen zorgen van oudsher begroeide pergola’s voor de verkoeling. De pergola’s vormen vaak één geheel met de woning en zijn rijkelijk overgroeid met klimplanten. Belangrijke klimplanten hiervoor zijn de druiven (ze geven naast schaduw nog fruit ook) en de roze, rode, lila of oranje gekleurde Bougainville. Om praktische redenen zijn de wanden van de gebouwen wit geschilderd om het binnenklimaat koeler te houden. Bijkomend effect is dat de kleurige bloemen beter afsteken.

Koffie Finca Los Castanos in de vallei van Agaete

Twee fraaie finca’s op Gran Canaria zijn Los Longueras en Los Castanos in Agaete in het noordwestelijk deel van Gran Canaria. Het is een rustige en vruchtbare streek waar veel gewassen gekweekt worden. De ligging op het eiland bepaalt dat er meer neerslag valt uit de wolken, die door de aanwezige bergen moeten stijgen waardoor regen ontstaat. Hierdoor is het gebied aantrekkelijk voor tuinbouw en voor vermogende burgers die de hoofdstad ontvluchten. Dit laatste gebeurde al in de koloniale tijd.

Boerenerven als onderdeel van het landschap
Uit dit bezoek valt te concluderen dat de architectuur van zowel de bebouwing als van het erf sterk afhankelijk is van de omgeving waar het is gelegen. Het klimaat en de gesteldheid van de bodem bepalen de mogelijkheden en beperkingen. Hierdoor ontstaat het typisch karakter en gebruik van de landelijke bebouwing in een bepaald gebied.  

www.plancompagnons.nl