Glazen Boerderij met erf op Schijndelse Markt

Glazen boerderij met kerk op Schijndelse Markt

De Glazen Boerderij is een multifunctioneel gebouw op het centrale marktplein van het Brabantse dorp Schijndel. Het is een uitvergrote, gemiddelde Schijndelse boerderij in glas, die de geschiedenis probeert in te halen met een hang naar het verleden. Dit marktgebouw met een totaal oppervlak van 1.600 m2 bevat winkels, restaurants, kantoren en een wellness centrum. Drie en dertig jaar na het eerste initiatief van de Schijndelse architect Winy Maas over de open plek op de markt van zijn geboortedorp werd het gebouw gerealiseerd.

Luchtfoto van boerderij met erf

Schaal van het marktplein
Het Schijndels Marktplein heeft geleden onder de bombardementen tijdens Operation Market Garden gedurende de Tweede Wereldoorlog. Het plein is sindsdien vergroot en meerdere keren verbouwd. Het bleek een te groot plein voor het dorp. Schijndel is de geboorteplaats van Winy Maas en hij schreef in 1980 als twintigjarige een brief aan de burgemeester met een voorstel om het gat tussen het plein en de Hoofdstraat weer in te vullen met een publiek toegankelijk gebouw. In 2000 vroeg de toenmalige wethouder hem om de draad op te pakken. Sindsdien zijn in een uitvoerig proces door hem en MVRDV meerdere ontwerpen voor de plek gemaakt, het huidige gebouw is het zevende concept, eerder was ondermeer een ontwerp voor een theater voorgesteld.

Schijndel leefde intens mee met deze voor het dorp historische daad. Nachtelijke debatten, enquêtes, gedachtewisselingen in de locale pers: voor- en tegenstanders, uiteindelijk allemaal overtuigd van de noodzaak van een gebouw. Het marktgebouw met een oppervlak van 1.600 m2 bevat naast kantoren ook publieke ruimten zoals restaurants, winkels en een wellness centrum.

Terras zorgt voor de nodige drukte rondom de boerderij

Idee van de historische boerderij
Het door de gemeente vastgestelde maximale volume van het gebouw leek op de vorm van een lokale boerderij. MVRDV registreerde en fotografeerde alle overgebleven Schijndelse boerderijen en vroeg kunstenaar Frank van der Salm om een ideale, gemiddelde boerderij te componeren als collage van de bestaande boerderijen. De gemiddeldheid is bepaald naar aanleiding van een gedetailleerd onderzoek naar de bestaande boerderijen. Dit beeld is op de 1.800 m2 grote glazen gevel geprint met een moderne techniek die resulteert in het effect van gebrandschilderd glas. De print varieert in sterkte omwille van zicht en transparantie.

Met een hoogte van 14 meter is de boerderij 1.6 keer groter dan een echte boerderij. Het symboliseert de groei van het dorp dat ondertussen een stadje is geworden. De print volgt de schaalvergroting: zo is de geprinte deur van de boerderij bijvoorbeeld 4 meter hoog. Voor volwassenen is het geheel een vleugje nostalgie uit de jeugd. 

Straatzijde met leibomen

Architectenbureau MVRDV realiseerde het gebouw in opdracht van Rembrand bv, een combinatie van Van den Brand Vastgoed en Remmers Bouwbedrijf. MVRDV werkte samen met ondermeer Hooijen (constructeur), IOC Ridderkerk (installaties), Brakel Atmos (gevel) en AGC (glas).

Erf op de Schijndelse Markt
Rondom de Glazen Boerderij is een erf gerealiseerd. Met behulp van beukenhagen is het erf afgeschermd van de rest van de markt. Binnen de hagen zijn gazons en verhardingen aangebracht. Een notenboom en put op dezelfde schaal als de Glazen boerderij completeren het geheel.
Het erf wordt gebruikt als terras van de horecagelegenheid die in een deel van de boerderij is gevestigd. Dit terras zorgt tijdens goed weer dat de plek goed gebruikt wordt.

Waterput en notenboom op erf

Binnenzijde van de Glazen Boerderij

Conclusie
Bij een bezoek aan de Markt van Schijndel in juni 2015 was ik in eerste instantie verbaasd van dit vreemde gebouw op de Schijndelse Markt. Het gebouw concurreert met de kerk die eveneens als een los element op het marktplein staat. Door de schaal en de contradictie tussen een strak glazen gebouw ten opzichte van de grillige romantische boerderij op het glas geprint is het gebouw moeilijk te plaatsen. Daarnaast verwacht je zo’n boerderij niet op de markt maar in het buitengebied.
Het is duidelijk dat Schijndel een icoon heeft op haar plein en daardoor extra bezoekers trekt. De reden om de schaal van het plein aan te pakken met dit gebouw had voor mij niet gehoeven. Met een bijvoorbeeld een boomgroep had de schaal van het plein verbeterd kunnen worden. Extra winkelruimte is mijns inziens ook niet een reden om dit gebouw daar te plaatsen. Wel kun je het gebouw zien als een kunstwerk dat veel stof doet opwaaien en Schijndel duidelijker op de kaart zet.

Artikel geschreven op basis van website De glazen boerderij